Bu marşrutun aktivləşdirilməsi ölkələrimizə hansı imkanlar yaradacaq? Qazaxıstanın birinci prezidenti Nursultan Nazarbayevin keçmiş müşaviri Yermuhamet Yertısbayev Azvision.az-a bildirib ki, bu, tarixi görüşdür, çünki məsələni çoxdan qaldırılmışdı:

- Transxəzər beynəlxalq nəqliyyat marşrutunun inkişafı üçün birgə müəssisə yaradılır. Başqa sözlə, onu Cənubi Qafqaz Nəqliyyat Dəhlizi də adlandırırdılar. 2013-cü ilin aprel ayında Qazaxıstan Respublikasının Gürcüstandakı səfiri rütbəsi ilə bu ölkəyə yollandım. Beş il bu ölkədə səfir olmuşam və səfir kimi fəaliyyətimin əsasını Cənubi Qafqaz Nəqliyyat Dəhlizinin aktivləşdirilməsi - yüklərin daşınması, 15 il əvvəl istifadəyə verilmiş Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin işə salınması təşkil edib.

Kəmər bu illər ərzində bir sıra səbəblərdən heç vaxt tam gücü ilə işləməyib. Bunun səbəblərindən birinin Rusiya-Gürcüstan müharibəsi olduğunu deyən ekspertlər var. Çünki böyük neft dövləti onun iştirakı olmadan həyata keçirilən alternativ layihələrdən məmnun deyil. Mən bu versiyanı o qədər də bölüşməsəm də, çox geniş yayılmış fikirdir.

Martın 9-da Bakıda xüsusi olaraq müəyyən edildi ki, yeni Qazaxıstan-Azərbaycan birgə müəssisəsi, nəhayət, tariflərin müəyyən edilməsi, yüklərin bəyan olunması və s. məsələləri həll edəcək.

Son beş ildə hökumətimizin baş naziri, Qazaxıstan Dəmir Yollarının rəhbərləri Gürcüstana gələrək, gürcülərlə çoxsaylı görüşlər keçiriblər və bəzən bu görüşlərdə azərbaycanlılar da iştirak edib. Hər zaman vahid tarifin, vahid siyasətin zəruriliyindən danışır, bu gündəliyi təbliğ edirdik, çünki biz yüklərin daşınmasını intensivləşdirmək istəyirdik.

- Vahid tarifin tətbiqi niyyəti nədən xəbər verir?

Bakıda keçirilən iclasda deyilib ki, vahid tarifin tətbiqi Çindən Avropaya yüklərin daşınma müddətini 12 günə qədər azaldacaq. Malların Çindən Avropaya dəniz yolu ilə çatdırılması bir ay və ya daha çox vaxt aparır. Biz 15 ildir davamlı olaraq bu haqda danışırıq.

Mən Cənubi Qafqaz Nəqliyyat Dəhlizi ilə bağlı beynəlxalq konfranslarda dəfələrlə iştirak etmişəm. Biz həmişə vahid tarifin tətbiqinin zəruriliyi ilə bağlı məsələ qaldırmışıq. Deməli, sözdən əmələ keçmək üçün Ukraynada müharibə başlaması lazım imiş. Təəssüf ki, Rusiya indi tam təcrid vəziyyətindədir. Hava yolları bağlıdır, tezliklə quru sərhədləri də bağlana bilər. Çindən böyük miqdarda yük Şimal marşrutu ilə - Qazaxıstan ərazisi ilə Avropaya gedirdi, çünki Çin dünyanın sənaye emalatxanasıdır.

Avropa hər gün və hər saat çox böyük miqdarda məhsula ehtiyac duyur. Əhalisi keçən il 1 milyard 412,6 milyona yüksələn Çinin isə ərzaq və qida təhlükəsizliyi baxımından ciddi asılılığı var. Qlobal dünyada hər şey bir-birinə o qədər bağlıdır ki, bu baxımdan, hesab edirəm, Qazaxıstan və Azərbaycanın indi çox böyük perspektivləri var. Mən çox şadam ki, bu görüş martın 9-da Bakıda baş tutdu. Ümid edirəm, tədbir formal xarakter daşımır və biz bütün planları ən qısa zamanda həyata keçirəcəyik.

Yeri gəlmişkən, “SOCAR Georgia Petroleum” Gürcüstanda fəal işləyir. Azərbaycan şirkətinin rəqibi Qazaxıstanın “RomPetrol” şirkətidir. Gürcüstanda 60-70 yanacaqdoldurma məntəqəmiz var. Mən əvvəllər də dəfələrlə Qazaxıstan rəhbərliyinə müraciət etmişəm, dövlət başçısına və hökumətə uzun məktublar yazmışam ki, Azərbaycanla təkcə Gürcüstanda rəqabət aparmaq üçün deyil, Türkiyədə, lazım gələrsə, AB-də də biznesi genişləndirmək üçün Gürcüstan iqtisadiyyatına böyük pullar qoymaq lazımdır. Altıncı hissim mənə deyirdi ki, Avropada yanacaq problemi gec-tez kəskinləşəcək. İndi Avropada nəyin baş verdiyini özünüz görürsünüz. Nə qədər ədəbsiz səslənsə də, Qazaxıstan və Azərbaycan hazırda çox böyük pullar qazana bilər. Böhran həmişə əla fürsətdir.

Seymur Məmmədov
Nadir Quliyev