İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə ətraf mühitin qorunması, ekoturistik standartlara əməl edilməsi və bu baxımdan bölgənin potensialından düzgün istifadə iqtisadi reinteqrasiyada vacib amillərdəndir. Azad edilmiş ərazilərimizə əhalinin kütləvi qayıdışı, orada yaşayış məntəqələrinin, müasir infrastrukturun yaradılması Qarabağı cəmiyyətimizə yenidən qazandırmış oldu. Bununla belə, bu ərazilərin kütləvi məskunlaşması, eyni zamanda, Qarabağa artan beynəlxalq maraq, xarici turistlərin səyahət həvəsi bölgədə turizm, xüsusən də ekoturizm standartlarının oturuşmasını aktuallaşdırır. Mövzu ilə bağlı ekspertlərin, elm adamlarının fikir və təklifləri cəmiyyətimiz üçün maraq kəsb edir.

Müsahibimiz Qadın, İnkişaf, Gələcək İctimai Birliyinin sədri, COP 29 Təşkilat Komitəsinin üzvü Gülşən Axundovadır.

-Azad edilmiş ərazilərimizdə ətraf mühitin, o cümlədən su hövzələrinin və onlardakı bioresursların, həmçinin digər təbii resursların qorunması ölkəmizdə "yaşıl artım" prinsiplərinə əməl olunması baxımından da əhəmiyyət kəsb edir. Bu çərçivədə ölkəmizdə, həmçinin azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tədbirləri necə qiymətləndirirsiniz?

-Azad edilmiş ərazilərimizdə ətraf mühitin qorunması və "yaşıl artım" prinsiplərinin tətbiqi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu ərazilərdə su hövzələrinin və bioresursların qorunması, eləcə də digər təbii resursların mühafizəsi üzrə görülən işlər, Azərbaycanın ekoloji tarazlığını bərpa etmək və ekosistemin davamlılığını təmin etmək üçün vacib addımlardır. Bu çərçivədə həyata keçirilən tədbirlər aşağıdakı şəkildə qiymətləndirilə bilər:
Su hövzələrinin bərpası və qorunması üçün genişmiqyaslı layihələr icra olunub. Bu layihələr sayəsində su ehtiyatlarının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, çirklənmənin azaldılması və ekosistemin qorunması təmin edilir. Xüsusilə çay və göllərin çirklənmədən təmizlənməsi, bu su hövzələrinin bioresurslarının bərpası və suvarma sistemlərinin yenidən qurulması əhəmiyyətli addımlardır.

Meşələrin bərpası və qorunması məqsədilə reallaşdırılan layihələr, bu ərazilərin təbii bitki örtüyünün yenidən formalaşdırılmasına kömək edir. Bu, həm də karbon udma potensialının artırılmasına və iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizəyə töhfə verir. Azad edilmiş ərazilərdə fauna və floraya xüsusi diqqət yetirilir. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlərin qorunması üçün xüsusi mühafizə zonaları yaradılır. Bu ərazilərdə bioloji müxtəlifliyin qorunması və artırılması üçün ekoloji təhsil və ictimaiyyətin məlumatlandırılması tədbirləri keçirilir.

Azad edilmiş ərazilərdə günəş və külək enerjisi kimi bərpa olunan enerji mənbələrinin istifadəsi üçün genişmiqyaslı layihələr həyata keçirilir. Bu layihələr sayəsində həmin ərazilərdə enerji təminatı ekoloji cəhətdən daha təmiz və davamlı hala gətirilir. Bu ərazilərdə ekoloji monitorinqin və tədqiqatların aparılması, ətraf mühitin vəziyyətinin davamlı izlənməsinə və uyğun tədbirlərin vaxtında görülməsinə imkan yaradır. Elmi-tədqiqat institutları və ekoloji təşkilatlar bu işlərdə fəal iştirak edir və nəticələri ictimaiyyətlə paylaşır.

Ümumilikdə, azad edilmiş ərazilərdə "yaşıl artım" prinsiplərinin tətbiqi Azərbaycanın davamlı inkişaf məqsədlərinə nail olmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu tədbirlər yalnız ekoloji tarazlığı bərpa etməklə bitmir, həm də ölkəmizin iqtisadi və sosial inkişafına töhfə verir. Ekoloji tarazlığın bərpası və ekosistemin qorunması nəticəsində yerli icmaların rifahı və bölgələrin iqtisadi potensialı artacaqdır. Ekoturizm sahəsində investisiyaların cəlb edilməsi və davamlı turizm fəaliyyətlərinin təşviqi ilə həm də iş yerləri yaradılacaq və bölgələrin iqtisadi reinteqrasiyası daha da sürətlənəcək. Azərbaycanın ekoloji və iqtisadi inkişafı bu ərazilərdə həyata keçirilən tədbirlərin uğuruna bağlıdır və bu istiqamətdə atılan hər bir addımın böyük əhəmiyyəti vardır.

-“Yaşıl artım” prinsiplərinə əməl etməklə ekoturizm potensialından yararlanmaq və bununla həmin ərazilərin səmərəli reinteqrasiyasına töhfə vermək iqtisadi baxımdan da rentabellidir. Həmin bölgənin turistik potensialının yüksək olması da bildirilir. Bu baxımdan, həmin ərazilərdə ekoturizmi inkişaf etdirmək üçün hansı addımlar atılmalıdır?

-Azad edilmiş ərazilərdə ekoturizmin inkişafı, həm "yaşıl artım" prinsiplərinə əməl edilməsinə, həm də bu bölgələrin iqtisadi reinteqrasiyasına böyük töhfə verə bilər. Haqqında söz açdığımız ərazilərin turistik potensialının yüksək olması, bu sahənin inkişafına sərmayə qoymağı daha da cəlbedici edir. Ekoturizmi inkişaf etdirmək üçün bəzi addımlar atılmalıdır. Məsələn, infrastrukturun yaradılması və təkmilləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əraziyə çatma yollarının, nəqliyyat vasitələrinin və digər turizm infrastrukturlarının yenilənməsi və təkmilləşdirilməsi, eləcə də ekoloji cəhətdən təmiz otellərin və turizm obyektlərinin inşası və mövcud olanların təmiri bu istiqamətdə atılacaq ilk addımlardandır.
Mühafizə zonalarının təşkili də vacibdir. Milli parkların, qoruqların və digər mühafizə zonalarının yaradılması, təbii sərvətlərin qorunması və bioloji müxtəlifliyin saxlanılması üçün xüsusi mühafizə rejimlərinin tətbiqi, həmçinin turistlərə ekoturizm fəaliyyətləri zamanı təbiəti qorumaq üçün qaydaların və təlimatların verilməsi bu sahədə əhəmiyyətlidir.

Ekoturizm marşrutlarının inkişafı vacib addımlar sırasındadır. Təbiət gəzintiləri, trekking, dağ velosipedi, quş müşahidəsi və digər ekoturizm fəaliyyətləri üçün xüsusi marşrutların müəyyən edilməsi və işarələnməsi, təbiətə zərər vurmadan turistlərin rahatlıqla hərəkət edə biləcəyi ekoturizm yollarının yaradılması bu sahənin inkişafına kömək edəcək. Burada ictimaiyyətin maarifləndirilməsi və təlim də önəmlidir. Yerli əhalinin və turizm sektorunda çalışanların ekoturizm prinsipləri və təbiət mühafizəsi haqqında məlumatlandırılması, ekoturizm sahəsində peşəkar kadrların hazırlanması və sertifikatlaşdırılması bu istiqamətdə əhəmiyyətli addımlardandır.

Ekoturizm məhsullarının və xidmətlərinin inkişafı da vacibdir. Yerli məhsulların və sənətkarlığın turistlərə təqdim edilməsi, bu sahələrdə çalışanlara dəstək verilməsi, ekoturistlər üçün ekoloji təmiz qida və xidmətlərin təklif edilməsi bu sahədə atılacaq addımlar sırasındadır. Marketinq və tanıtım da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azad edilmiş ərazilərin ekoturizm potensialının beynəlxalq və yerli səviyyədə tanıdılması üçün marketinq kampaniyalarının təşkil edilməsi, sosial media və digər rəqəmsal platformalarda ekoturizm imkanlarının təbliğ edilməsi bu sahənin inkişafına töhfə verə bilər.

İnvestisiyaların cəlb edilməsi də vacibdir. Ekoturizm sahəsində investisiyaların cəlb edilməsi üçün xüsusi layihələrin hazırlanması və potensial investorlarla əməkdaşlıq edilməsi, dövlət dəstəyi və subsidiyalar vasitəsilə bu sahəyə marağın artırılması əhəmiyyətli addımlardandır.
Tədqiqatlar və monitorinq də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ekoturizm fəaliyyətlərinin ətraf mühitə təsirini qiymətləndirmək və davamlılığını təmin etmək üçün tədqiqatlar və monitorinqin aparılması, mütəmadi olaraq ekoturizm fəaliyyətlərinin təhlil edilməsi və təkmilləşdirmə üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi bu sahənin davamlı inkişafını təmin edəcəkdir.

Bu addımların atılması, azad edilmiş ərazilərin ekoturizm potensialının reallaşdırılmasına və bu bölgələrin iqtisadi və sosial inkişafına əhəmiyyətli töhfə verə bilər. Ekoturizmin inkişafı yalnız iqtisadi faydalarla məhdudlaşmır, həm də ətraf mühitin qorunması və yerli icmaların rifahının yüksəldilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

-Böyük qayıdış çərçivəsində bölgələrə köçürülən əhali, ekoturizm həvəskarları, həvəskar balıq ovçuları və digər qrupların ətraf mühit və ekoturizm baxımından maarifləndirilməsi günün tələbidir. Bu yöndə hansı aksiyalara ehtiyac var?
-Böyük qayıdış çərçivəsində bölgələrə köçürülən əhali, ekoturizm həvəskarları, həvəskar balıq ovçuları və digər qrupların ətraf mühit və ekoturizm baxımından maarifləndirilməsi günün tələbidir. Bu yöndə bir sıra aksiyalara ehtiyac var. Bunlardan biri media vasitəsilə məlumatlandırmadır. Televiziya, radio, sosial media və digər rəqəmsal platformalar vasitəsilə ətraf mühitin qorunması və ekoturizm haqqında maarifləndirici materiallar yayımlanmalıdır. Həmçinin ictimai tədbirlər- yarmarkalar, sərgilər, seminarlar və konfranslar təşkil edilərək əhalinin bu sahədə maarifləndirilməsi təmin edilməlidir.

Yerli icmalar üçün təlimlər: Bölgələrə köçürülən əhali üçün ətraf mühitin qorunması, ekoturizm prinsipləri və davamlı kənd təsərrüfatı mövzularında təlim proqramları təşkil edilməlidir. Sertifikatlaşdırma kursları, ekoturizm fəaliyyətləri ilə məşğul olmaq istəyənlər üçün xüsusi sertifikatlaşdırma kursları keçirilməlidir. Həmçinin məktəb proqramları, məktəblərdə ekoloji təhsilin gücləndirilməsi və ekoturizm mövzusunda dərslərin keçirilməsi vacibdir.

Təbiət düşərgələri də qurulmalıdır. Uşaqlar və gənclər üçün təbiət düşərgələri təşkil edilərək onları ekoloji dəyərlər və təbiətin qorunması haqqında maarifləndirmək olar. Pilot layihələr: Ətraf mühitin qorunması və ekoturizm üzrə pilot layihələr həyata keçirilməlidir. Bu layihələr vasitəsilə yerli əhali ekoloji təcrübələri və davamlı turizm prinsiplərini yerində öyrənə bilərlər.

Praktik təlimlər dedikdə, balıqçılıq, təbiət gəzintiləri və digər ekoturizm fəaliyyətləri üzrə praktik təlimlər təşkil edilməlidir. Bələdçilər və kitabçalar: Ekoturizm həvəskarları və balıq ovçuları üçün ətraf mühitin qorunması və davamlı turizm haqqında maarifləndirici bələdçilər və kitabçalar hazırlanmalıdır. Rəqəmsal resurslar: Veb saytlar, mobil tətbiqlər və digər rəqəmsal resurslar vasitəsilə ətraf mühitin qorunması və ekoturizm mövzularında məlumatlar təqdim edilməlidir. İctimai dinləmələr: Yerli əhalinin fikirlərini və təkliflərini öyrənmək üçün ictimai dinləmələr və müzakirələr təşkil edilməlidir. Könüllü hərəkatlar: Ekoturizm və ətraf mühitin qorunması sahəsində könüllü hərəkatların yaradılması və dəstəklənməsi vacibdir.

Bu aksiyalar vasitəsilə bölgələrə köçürülən əhali və ekoturizm həvəskarları ətraf mühitin qorunması və davamlı turizm prinsipləri barədə daha geniş məlumat əldə edəcək və bu sahədə daha fəal iştirak edəcəklər. Ekoloji biliklərin artırılması nəticəsində bölgələrdə ekosistemin qorunması və təbii sərvətlərin səmərəli istifadəsi təmin ediləcəkdir. Beləliklə, həm yerli əhali, həm də turistlər təbiəti qorumağın vacibliyini dərk edərək, gələcək nəsillər üçün sağlam və dayanıqlı bir mühit təmin edəcəklər.

- Maarifləndirmənin vacibliyindən söz açdınız. Ümumiyyətlə, maarifləndirmə tədbirləri necə olmalıdır?
- Maarifləndirmə tədbirləri əhatəli, interaktiv və cəlbedici olmalıdır ki, geniş auditoriyanı əhatə edə bilsin və onların diqqətini çəkə bilsin. Aşağıdakı əsas prinsiplər bu tədbirlərin uğurlu olmasına kömək edəcək: Maarifləndirmə tədbirləri müxtəlif yaş qruplarına, sosial qruplara və maraq dairələrinə uyğun şəkildə planlaşdırılmalıdır. Hər bir qrup üçün xüsusi məzmun və metodologiya seçilməlidir. İctimaiyyətin diqqətini çəkmək üçün maarifləndirici materiallar sadə, aydın və cəlbedici olmalıdır. Mesajlar qısa, məzmunlu və yadda qalan olmalıdır. Televiziya, radio, internet, sosial media, posterlər və broşürlər kimi müxtəlif multimedialar vasitəsilə məlumat yaymaq vacibdir. Bu, daha geniş auditoriyaya çatmağa kömək edir. Seminarlar, işgüzar oyunlar, praktik təlimlər və müzakirələr təşkil edərək iştirakçıların fəal iştirakı təmin edilməlidir. Bu, məlumatların daha yaxşı yadda qalmasına və tətbiq olunmasına kömək edir. Yerli liderlərin, qeyri-hökumət təşkilatlarının və icma nümayəndələrinin iştirakı ilə tədbirlər təşkil edilməlidir. Bu, maarifləndirmə prosesini daha təsirli edir və yerli əhalinin dəstəyini təmin edir. Uğurlu ekoturizm və ətraf mühit layihələrinin nümunələri göstərilməlidir. Praktik təcrübələr və real həyatdan misallar insanların maarifləndirilməsinə kömək edir. Maarifləndirmə tədbirləri bir dəfəlik olmamalıdır. Davamlı və ardıcıl şəkildə təşkil edilməli, məlumatlar mütəmadi olaraq yenilənməlidir. Maarifləndirmə tədbirlərinin təsirini qiymətləndirmək və nəticələri ölçmək üçün sorğular və tədqiqatlar aparılmalıdır. Bu, gələcəkdə tədbirlərin daha da təkmilləşdirilməsinə kömək edəcəkdir. Vebsaytlar, mobil tətbiqlər və onlayn platformalar vasitəsilə məlumatların yayılması təmin edilməlidir. Rəqəmsal resurslar geniş auditoriyaya çatmağa və interaktiv maarifləndirmə vasitələri təqdim etməyə imkan verir. Bu prinsiplər əsasında təşkil edilən maarifləndirmə tədbirləri əhalinin ətraf mühit və ekoturizm mövzusunda məlumatlılığını artırmağa və davamlı inkişafın təmin edilməsinə kömək edəcək. Maarifləndirmə tədbirləri hər kəsin ətraf mühitə və ekoturizmə olan münasibətini dəyişdirə və daha davamlı bir gələcək üçün zəruri olan davranış dəyişikliklərini təşviq edə bilər. Həmçinin, bu tədbirlər nəticəsində yerli icmalar və turistlər ekoloji dəyərləri mənimsəyərək təbiəti qorumaq üçün daha fəal addımlar atacaqlar.

- Qaydalara əməl etməyənlərə qarşı hansı çəkindirici tədbirlər görülə bilər? Yeni cərimələr tətbiq edilə bilərmi?
-Ətraf mühitin qorunması və ekoturizmin davamlı inkişafını təmin etmək məqsədilə müəyyən qayda və qanunlara əməl olunmalıdır. Bu qayda və qanunların pozulması halında cərimələr tətbiq oluna bilər. Cərimələrin növləri müxtəlif pozuntu halları üçün nəzərdə tutulur.
İctimai yerlərdə, təbiət parklarında və qoruqlarda zibilləmə hallarında pul cərimələri tətbiq oluna bilər. Cərimələrin məbləği zibillənən ərazinin dəyərinə və zibilləmənin miqyasına görə dəyişə bilər. Milli parklarda, qoruqlarda və digər mühafizə olunan ərazilərdə qanunsuz fəaliyyətlər, məsələn, ov etmək, balıq tutmaq və ağac kəsmək kimi hallarda yüksək məbləğli cərimələr tətbiq edilir. Təbiətə zərər verən fəaliyyətlər, məsələn, meşə yanğınları törətmək, nadir bitki və heyvan növlərini məhv etmək, su hövzələrini çirkləndirmək ciddi cərimələr və hətta cinayət məsuliyyəti ilə nəticələnə bilər.

Ekoturizm obyektlərində və marşrutlarında müəyyən edilmiş qaydalara əməl etməmək, məsələn, təyin olunmuş marşrutlardan kənara çıxmaq və ya qadağan olunmuş yerlərdə çadır qurmaq da cərimələrə səbəb ola bilər. Su hövzələrini sənaye tullantıları, kimyəvi maddələr və digər zəhərli maddələrlə çirkləndirmək üçün də ciddi cərimələr və cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutulur. Ətraf mühitə zərər vuran fəaliyyətlər barədə məlumatı gizlətmək və ya yanlış məlumat vermək həm fiziki şəxslərə, həm də şirkətlərə tətbiq edilən cərimələrlə nəticələnə bilər.
Ətraf mühitin qorunması üçün nəzərdə tutulmuş bərpa tədbirlərini yerinə yetirməyən şəxslər və təşkilatlar da cərimə edilə bilər. Cərimələrin məbləği, ətraf mühitin bərpası üçün lazım olan tədbirlərin maliyyətinə uyğun olaraq müəyyən edilir. Bu cərimələr ətraf mühitin qorunması və ekoturizmin davamlı inkişafını təmin etmək üçün mühüm vasitələrdən biridir. Qanunların sərt tətbiqi və ictimaiyyətin məlumatlandırılması qayda pozuntularının qarşısını almağa kömək edir.

-Azad edilmiş ərazilərdə bioresursların, su hövzələrindəki canlıların qorunması ilə bağlı tədbirlər də əhəmiyyət daşıyır. Qeyri-qanuni ov və brakonyerliyin qarşısının alınması ilə bağlı hansı tədbirlər görülə bilər?

-Azad edilmiş ərazilərdə bioresursların və su hövzələrindəki canlıların qorunmasını təmin etmək üçün qeyri-qanuni ov və brakonyerliyin qarşısının alınması məqsədilə bir sıra tədbirlər görülə bilər. Qanunvericilikdə sərt cərimələr və cinayət məsuliyyətinin müəyyən edilməsi qeyri-qanuni fəaliyyətlərin cəzalandırılmasını təmin edir. Ekosistemlərin qorunması ilə bağlı qanunvericilikdə aktual dəyişikliklər və yeniliklərin tətbiqi yeni növ brakonyerliyin qarşısını almağa kömək edə bilər.

Qeyri-qanuni ovçuluğu aşkar etmək üçün müasir monitorinq sistemləri, məsələn, təhlükəsizlik kameraları, dronlar və GPS izləmə texnologiyalarından istifadə edilməlidir. Mühafizə olunan ərazilərdə müntəzəm ekoloji patrul və nəzarət aparılması qanunsuz fəaliyyətlərin aşkar edilməsinə və qarşısının alınmasına kömək edə bilər.

Qeyri-qanuni ov və brakonyerliyin ekosistemlərə təsiri barədə ictimaiyyətin məlumatlandırılması üçün kampaniyalar təşkil edilməlidir. Eyni zamanda, yerli icmaların və ekoloji təşkilatların mühafizə işlərinə cəlb edilməsi, qeyri-qanuni fəaliyyətlər haqqında məlumat verilməsi və şübhəli fəaliyyətlər barədə bildirişlərin təşviq edilməsi vacibdir.

Təşviq və cəza mexanizmləri qeyri-qanuni ovçuluq və brakonyerliyin qarşısını almağa kömək edə bilər. Cəzaların artırılması və onların tətbiqi qanun pozucularına qarşı daha sərt tədbirlərin görülməsinə şərait yaradır. Mühafizə olunan ərazilərdə təhlükəsizlik infrastrukturu, məsələn, sərhəd nəzarət məntəqələri, məntəqələrdə mühafizə işçiləri və xəbərdarlıq sistemləri gücləndirilməlidir. Mühafizə işçiləri üçün müasir avadanlıq və resursların təmin edilməsi qeyri-qanuni ovçuluq və brakonyerliklə mübarizəni daha effektiv edəcək.

Bu tədbirlər qeyri-qanuni ov və brakonyerliyin qarşısını almaq və bioresursların, su hövzələrindəki canlıların qorunmasını təmin etmək məqsədilə əhəmiyyətli rol oynayır. Effektiv tətbiqi ilə bu tədbirlər ərazilərin ekoloji tarazlığının bərpasına və davamlılığının təmin olunmasına kömək edəcək.

-Bu mövzuda əsas auditoriya və hədəf qrupları üçün maarifləndirmə, təşviq və məlumatlandırma baxımından hansı sosial media layihələri həyata keçirilə bilər? Yeni media vasitələrindən yararlanmaqla təbliğat necə qurulmalıdır?

-Yeni media vasitələrindən istifadə edərək təbliğat qurmaq geniş auditoriyaya təsir etməyə və məlumatların effektiv yayılmasını təmin etməyə kömək edir.

Hədəf auditoriyanı müəyyənləşdirib onların aktiv olduğu sosial media platformalarını seçmək vacibdir. Platformalara uyğun cəlbedici məzmun yaradaraq sosial media hesablarını mütəmadi yeniləyin. Canlı yayım və vebinarlarla qarşılıqlı əlaqə yaradın, anketlər və müsabiqələrlə istifadəçilərin iştirakını artırın.

Məşhur şəxslər və influenserlərlə əməkdaşlıq edərək ictimaiyyətlə əlaqəni gücləndirin və kampaniyalar təşkil edin. Analitik alətlərlə kampaniyaların perfomansını izləyin, istifadəçi rəylərini nəzərə alaraq strategiyaları inkişaf etdirin.

Potensial münaqişələr üçün kriz idarəetmə planı hazırlayın və şikayətlərə peşəkar yanaşın. Açıq kommunikasiya kanalları yaradın. Virtual və artırılmış reallıq texnologiyalarından istifadə edərək yaradıcı yanaşmalar tətbiq edin və xüsusi mövzular ətrafında məzmun seriyaları yaradın.
Bu strategiyalar sosial media vasitəsilə təbliğatı daha effektiv və müasir şəkildə həyata keçirməyə kömək edəcək.

-COP29 -un Bakıda keçirilməsi azad olunmuş ərazilərdə ekoturizmin inkişafı, yaşıl artım və s. bu kimi proseslərin daha da surətlənməsinə təsir edə bilərmi?

-COP29-un Bakıda keçirilməsi azad olunmuş ərazilərdə ekoturizm, yaşıl artım və davamlı inkişaf proseslərinin sürətlənməsinə müsbət təsir göstərə bilər. Bu cür beynəlxalq tədbirlər beynəlxalq nüfuz və diqqət, yerli infrastruktur və siyasət islahatları, maarifləndirmə və ictimaiyyətin şüuru, maliyyə və resurs dəstəyi, həmçinin ekoturizm proqramları və qanunvericilik baxımından təsir edə bilər.

Konfrans, azad olunmuş ərazilərdə ekoturizm və yaşıl artım layihələrinin beynəlxalq aləmdə tanınmasını artıraraq investisiyaların cəlb edilməsinə və beynəlxalq dəstəyin genişlənməsinə kömək edə bilər. Eyni zamanda, dövlət və qeyri-dövlət təşkilatlarının əməkdaşlığını təşviq edərək yerli layihələrə yeni imkanlar yarada bilər.

Yerində infrastruktur inkişafını sürətləndirərək və yeni siyasət və qanunvericilik təşəbbüslərini müzakirə edərək yerli infrastruktur və siyasət islahatlarını dəstəkləyə bilər. Konfrans çərçivəsində ekoturizm və yaşıl artım mövzularında maarifləndirmə kampaniyaları keçirilməsi və ictimaiyyətin şüurunun artırılması da mümkün ola bilər.

Beynəlxalq təşkilatların və donorların maliyyə dəstəyi ilə qrantların cəlb edilməsi və yerli iqtisadiyyatın inkişafını dəstəkləyən təşəbbüslərin stimullaşdırılması da konfransın nəticəsi ola bilər. Ekoturizm proqramlarının müasir yanaşmalar və təcrübələrlə təkmilləşdirilməsi, həmçinin yaşıl artım və davamlı inkişaf mövzularında yeni qanunvericilik təşəbbüslərinin irəliləməsi də mümkün olacaq.

Ümumilikdə, COP29-un Bakıda keçirilməsi, ekoturizm, yaşıl artım və davamlı inkişaf təşəbbüslərinə güclü bir təkan verə bilər, ətraf mühitin qorunması və davamlı inkişaf mövzularında regional və beynəlxalq səviyyədə diqqəti artıraraq yerli səviyyədə də müsbət dəyişikliklərə səbəb ola bilər.

-Bəs QHT-lər azad olunmuş ərazilərdə ekoloji durumun qorunmasında, turizmin inkışafında hansı səmərəli töhfələri verə bilərlər?
-Gələcəkdə QHT-lər azad olunmuş ərazilərdə ekoloji durumun qorunması və ekoturizmin inkişafına müxtəlif yollarla dəstək verə bilərlər. Ekoloji maarifləndirmə və təşviqat sahəsində, QHT-lər ekoloji vəziyyətin qorunması və ekoturizmin faydaları haqqında ictimaiyyətə məlumat vermək üçün kampaniyalar keçirə bilərlər. Bu kampaniyalar məktəblərdə, icmalarda və sosial media platformalarında həyata keçirilə bilər. Təlimlər təşkil edərək, yerli icmalara və turistlərə ətraf mühitin qorunması ilə bağlı bilik və bacarıqlar təqdim edə bilərlər.

Ekoturizm infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi məqsədilə QHT-lər ekoturizm üçün lazım olan infrastrukturun, məsələn, turist marşrutları, müşahidə məntəqələri və zibiltəmizləmə sistemlərinin inkişafını dəstəkləyə bilərlər.

Onlar yaşıl texnologiyaların tətbiqini təşviq etməklə yerli infrastrukturun daha dayanıqlı olmasına kömək edə bilərlər. Tədqiqat və monitorinq sahəsində, QHT-lər azad olunmuş ərazilərin ekoloji vəziyyətini qiymətləndirmək üçün tədqiqat layihələri həyata keçirə bilərlər. Ekoturizm və ekoloji qoruma ilə bağlı məlumatların toplanması və təhlili, siyasət formalaşdırıcılar və yerli idarəetmə üçün əhəmiyyətli məlumat mənbəyi təmin edə bilər.

Yazı Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyilə Qloballaşan Dünyaya İnteqrasiya İctimai Birliyinin həyata keçirdiyi “Azad edilmiş ərazilərdə ekoturistik standartlar” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb. Müəllifin və ya müsahibin mövqeyi ilə Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin mövqeyi uyğun olmaya bilər.
Tural Tağıyev
AzVision.az