Azərbaycan milli ideyası güclü silah kimi uzun yol qət etmiş, cəmiyyətin inkişafı üçün ümumi məqsəd və strategiyaya çevrilmişdir. Onun həyata keçirilməsi üçün 19-cu və 20-ci əsrin əvvəllərində azərbaycanlıların bir çox nəsilləri mübarizə aparıblar. Onun formalaşmasının ilkin mərhələsində dini komponent meydana çıxsa da, sonralar tədricən milli özünüdərkin mədəni-tarixi paradiqmasına çevrildi.

Milli ideya bir nəfərin uydurması deyil, xalqın şüurunun dərinliklərindən yetişir və konkret tarixi zamanda ictimai reallıqla dəstəklənir. Ona görə də hər bir xalq öz milli ideyasını əldə etməlidir, əks halda onun mövcudluğu heç bir halda özünü doğrultmur. Çoxmillətli dövlətdə milli ideya ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün dil, etnik və konfessiya fərqlərindən asılı olmayaraq ölkənin bütün əhalisinin maraqlarını nəzərə almalıdır.

Milli ideya cəmiyyətin həyatında, siyasi praktikada mühüm rol oynayır, xalqın milli özünəməxsusluğunun qorunub saxlanılmasında, ölkənin mənəvi və fiziki cəhətdən zəiflədilməsi cəhdlərindən qorunmasında, Azərbaycanın unitar, hüquqi və demokratik dövlət kimi möhkəmləndirilməsində və inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır.

Bir çox xalqların tarixi təcrübəsi milli tarixin kritik bir dönəmində ölkədə vəziyyətin məhz fərdin sayəsində necə dəyişdiyini, cəmiyyətin və onun ən yaxşı nümayəndələrinin həyati məqsədlərə çatmaq üçün birləşdiyinin parlaq nümunələri ilə zəngindir. Azərbaycan xalqının ən yeni tarixində belə bir şəxsiyyət Ümummilli Lider Heydər Əliyev olmuşdur. Həqiqətən millətin və dövlətçiliyin xilaskarına çevrilmiş insan, öz baxışı, təcrübəsi və əməlləri ilə indiyədək mövcud olan bütün dəyərlər sistemindən və siyasi rəhbərlərdən fövqəladə şəkildə ucalan şəxsiyyət.

Heydər Əliyevin müstəqil və sabit dövlət quruculuğu yolunda atdığı addımlar nəticəsində Azərbaycanın milli maraqlarının keşiyində durmağa qadir olan Milli Ordu formalaşdı, lider Azərbaycanın müstəqilliyinin qorunub saxlanması üçün əlindən gələni etdi.

Bu, Azərbaycanın iqtisadiyyat sahəsində daha da inkişafına töhfə verməklə yanaşı, onun müstəqilliyinin təmin edilməsi istiqamətində uğurlu tədbirlərin həyata keçirilməsinə də imkan yaratdı. Əsl müstəqillik insanın öz sərvətinə tam sahib olmasıdır. Beləliklə, Azərbaycan ilk dəfə olaraq öz sərvətlərinin sahibi kimi çıxış etdi. Azərbaycan iri regional layihələrə, Avropanın və bütövlükdə dünyanın enerji təhlükəsizliyi sisteminə qoşulub. Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi bütün bu işlər 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının yeni Konstitusiyasının qəbulu üçün münbit zəmin yaratdı.

Geriyə nəzər saldıqda əminliklə deyə bilərik ki, müstəqil Azərbaycan dövlətinin ilk milli konstitusiyasının qəbul edilməsi ulu öndər Heydər Əliyevin xidmətləridir. Onun uzaqgörən siyasəti sayəsində Azərbaycan dövlətçilik ənənələri və rəhbərin şəxsi siyasi təcrübəsi əsasında yaradılmış müstəqilliyinə qovuşdu. Heydər Əliyevin yaratdığı yeni Konstitusiya növbəti illərdə Azərbaycanın sabit inkişafını təmin edən əsas qanuna çevrildi.

Vahid İdeya

Ümummilli lider tərəfindən xalqın milli varlığının qorunub saxlanmasının təminatı kimi işlənib hazırlanmış azərbaycançılıq ideyası Azərbaycan xalqının ictimai şüurunun inkişafı üçün yeni paradiqmadır. Ümummilli liderin vəsiyyət etdiyi Azərbaycançılıq ideyası ölkədə yaşayan və onu ümumi vətən hesab edən bütün etnik qrupların ideyasına çevrildi.

Azərbaycanın çoxmillətli olması Aristotel tərəfindən insanların yüksək etik yetkinlik və məsuliyyət hissi kimi əsaslandırdığı “birgə yaşamaq ideyası”nı doğurdu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasəti nəticəsində özünüidentifikasiyanın bütün kollektiv formaları “millət” anlayışının strukturuna daxil edildi: etnik, dini, sosial-mədəni, siyasi və s.

Ölkənin taleyinin həll olunduğu çətin bir məqamda Azərbaycanın dahi oğlu Azərbaycan xalqına sədaqətini nümayiş etdirdi. Azərbaycanlılar öz liderinin ətrafında cəmləşərək ölkəni keçmiş Respublika rəhbərliyinin girdiyi dərin problemlər girdabından çıxara bildilər. Əslində, 1988-ci ildən 1993-cü ilə qədər altı rəhbərin dəyişdirildiyi ölkəni dağılmaqdan Heydər Əliyev xilas etdi. Üstəlik, iqtisadiyyatı bərpa etməklə yanaşı, xalqın hakimiyyət hüququnu təmin etdi və hüquqi vətəndaş cəmiyyəti qurdu.

Heydər Əliyev hesab edirdi ki, xalqları dil, milli-mənəvi ənənələr, dəyərlər kimi heç bir vasitə birləşdirə bilməz. Heydər Əliyevin fikrincə, azərbaycançılıq öz milli varlığını, milli-mənəvi dəyərləri qoruyub saxlamaq və eyni zamanda onları sintez etməklə zənginləşdirmək, ümumbəşəri dəyərlərlə inteqrasiya etmək, o cümlədən hər bir insanın inkişafını təmin etmək deməkdir.

Azərbaycanın əsas dəyərlərinə sadiqlik Azərbaycan xalqını birləşdirən, sosial sabitliyin və rifahın, islahatların uğurunun təmin edilməsində, qlobal siyasətdə milli maraqların həyata keçirilməsində mühüm amil olub.

Tarixin ən böyük əməli - Heydər Əliyev irsi

Bizi Heydər Əliyev dövründən ayıran uzun illər ərzində onun dərin zəkası, fenomenal yaddaşı, iradəli keyfiyyətləri haqqında çox danışılıb, lakin onun ən güclü silahı xalqla elə danışıq qabiliyyəti olub ki, hər bir vətəndaş deyilənləri şəxsən ona müraciət kimi qəbul edib.
İncə psixoloq və diplomat həmsöhbətin əhval-ruhiyyəsinin ən xırda nüanslarını tutmağı bacarırdı. Azərbaycan dili Heydər Əliyevin xüsusi diqqət mərkəzində idi.

O, qəti əmin idi ki, ancaq “hər bir xalqı ana dili yaradır”. Heydər Əliyev 1978-ci il Konstitusiyasında hüquqi cəhətdən təsbit olunmuş Azərbaycan dilinin dövlət dili statusuna nail oldu. O zaman belə bir addım qəhrəmanlığa bərabər idi.

Heydər Əliyev fəaliyyətinin bütün sahələrində Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunması və möhkəmləndirilməsinin təmin edilməsi prinsiplərinə əsaslanıb. O, hakimiyyətə gəldiyi ilk vaxtdan və fəaliyyətinin sonuna kimi güclü, müstəqil, hüquqi dövlət quruculuğu üzərində titanik şəkildə çalışıb.

“Müstəqillik yolundan çətin yol yoxdur” deyən Ulu öndər xalqını bu yolla inamla aparır, cəmiyyətin sosial, iqtisadi, mədəni və ideoloji sahələrini inkişaf etdirir, eyni zamanda, xarici siyasət məsələlərini və ölkənin milli təhlükəsizlik problemlərini həll edirdi. Onu həmişə Vətənə, xalqına hədsiz məhəbbət, onu xoşbəxt, əmin-amanlıq və mehriban yaşamaq, insanpərvərlik və ədalətli görmək arzusu rəhbər tuturdu.

İstedad və iradə

Müasir dünyanın çağırışlarını və prioritetlərini unutmaq olmaz, azərbaycançılığın inkişaf tarixi göstərir ki, bizim bütün uğur və nailiyyətlərimiz şəxsiyyət fenomeni ilə bağlıdır. İstedad və iradə H. Əliyev şəxsiyyətinin əsas keyfiyyətləridir. O, böyük siyasətçinin peyğəmbərlik uzaqgörənliyi ilə sərkərdə cəsarətini, dərin təhsili və təbiətin bəxş etdiyi incə estetik duyumu özündə birləşdirdi. Politoloqlar və jurnalistlər onu bəzən “güc sahibi” adlandırırdılar. Cavabında H. Əliyev gülümsəyərək dedi ki, hakimiyyətin yalnız bir mənbəyi var - Xalq. Onun siyasi məharətinin və uzunömürlülüyünün sirlərini xalqın inamında, həm də insanların ümidinin canlı təcəssümündə axtarmaq lazımdır.

Ümumbəşəri məhəbbəti qazanmaq üçün təkcə yaxşı siyasətçi olmaq kifayət deyil, müstəsna universal insani keyfiyyətlərə malik olmaq lazımdır. Onun tükənməz enerjisi Azərbaycan xalqını yeniləşən, qurucu, xoşbəxt Azərbaycana inamla ruhlandırdı. Heydər Əliyev heç vaxt xalqa yerinə yetirilməyən vədlər verməmiş, əksinə, əldə edilə biləcək nəticələri həmişə bəyan edib. Onun əsas keyfiyyətləri müstəsna dürüstlük və güclü iradə, o cümlədən ən yüksək təşkilatçılıq və tələbkarlıq, ilk növbədə özünə və başqalarının gözünə aydın baxmaq, hər bir insanı dinləmək və eşitmək bacarığı idi.

O, sadəcə öz dövrünün qəhrəmanı deyildi, dövrün adamı oldu. Onun tarixi mahiyyətli və böyük tərbiyəvi əhəmiyyətə malik ibrətlərlə dolu ömür yolunun tədqiqi keçmişimizə qiymət verməklə yanaşı, gələcəyə gedən yolumuzu da müəyyən edir: Heydər Əliyevin yaşadığı kimi yaşamaq, Vətəni sevmək...

Məşhur bir məsəl var ki, insan həyatında üç şey etməlidir: ev tikmək, ağac əkmək, oğul böyütmək. Yalnız bundan sonra onun həyatını tamamlanmış hesab etmək olar. Heydər Əliyev ölkəni - müstəqil Azərbaycanı qurdu, onu gül-çiçək bağına çevirdi, ölkənin tərəqqi və səadət yolunu, siyasi kursunu davam etdirən layiqli davamçı yetişdirdi. Heydər Əliyevin milli-mədəni dəyərlərin qorunub saxlanılması və inkişafı kursunu həyata keçirən İlham Əliyev Azərbaycan xalqının tarixi keçmişinə, bu gününə və gələcəyinə xüsusi qayğı ilə yanaşır.

Yazı Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) 30-cu ildönümü ilə əlaqədar elan etdiyi fərdi yazı müsabiqəsinin "Heydər Əliyev ideyaları – yeni Azərbaycanın dövlətçilik irsi" mövzusunda təqdim edilir.


İlkin Nəcəfzadə
AzVision.az